Het lijkt alsof wij blind zijn geworden voor de ontvreemding van het het zelfbeschikkingsrecht van het
Oekraïnse volk. Vreemd, want zojuist hebben wij wij enthousiast Bevrijdingsdag gevierd, de dag waarop wij Nederlanders weer zelf over Nederland mochten beschikken. Waarom helpen wij Oekraïne
niet effectief om ook over zichzelf te mogen beschikken? Nu Poetin het recht van dit land om zelf te beslissen over zijn eigen politieke weg overduidelijk bedreigt?
Het recht op zelfbeschikking voor volkeren is door de Verenigde Naties in 1960 vastgelegd, in resolutie
1514. De Sovjet-Unie was een hartelijk voorstander van het zelfbeschikkingsrecht van de westerse koloniën, maar niet voor dat van Estland, Letland en Litouwen en andere ingelijfde Sovjet-volkeren. Om te bereiken dat ook de Sovjet-Unie daarmee in zou stemmen, is op voorstel van Chroestjow aan de resolutie toegevoegd dat de nationale eenheid en territoriale integriteit van het grondgebied van een land nooit verstoord mag worden. Dus gold het zelfbeschikkingsrecht alleen voor gebieden die politiek wel, maar territoriaal niet met het moederland verbonden zijn. Algerije en andere Afro-Aziatische koloniën konden dus op basis van het zelfbeschikkingsrecht van de VN wél onafhankelijkheid claimen (artikel 2), maar de gekoloniseerde volkeren in de reusachtige Sovjet-Unie niet (artikel 6).
Het zelfbeschikkingsrecht van de VN is een politiek compromis, dat aan tientallen volkeren in de Sovjet-
Unie een fundamenteel recht onthield. Ook volkeren die vóór 1940 onafhankelijk waren geweest, zoals de
Baltische staten konden met de VN-resolutie in de hand niets uitrichten. Dit gold ook voor Oekraïne,
waarvan het westen tot 1940 tot Polen – en Moldavië, dat tot Roemenië had behoord.
Waarom konden Oekraïne, Moldavië, de Baltische en andere landen,veertien in totaal, zich tenslotte toch
afsplitsen? Omdat zij volgens de grondwet van de Sovjet-Unie dat recht hadden. Een recht dat altijd een papieren recht geweest was, maar door de interne verlamming van de Sovjet-Unie plotseling een reële mogelijkheid werd, waarvan zij gezamenlijk eind 1991 een gretig gebruik hebben gemaakt. Dat was de schok waardoor Gorbatsjov concludeerde dat de Sovjet-Unie opgehouden had te bestaan.
Vladimir Poetin heeft zijn presidentschap, zien we nu, gewijd aan de heroprichting van de Sovjet-Unie. Hij pakt dat serieus aan. Hij vordert. Volgens de wet en in naam is Rusland een federatie, maar Poetin heeft die in werkelijkheid afgeschaft, door de gouverneurs van de verschillende “autonome republieken‘ en oblasten niet meer direct te laten verkiezen , maar vanuit Moskou te benoemen. In 2007 veroverde hij Abchazië en Zuid-Ossitië, delen van Georgië. In maart 2014 de Krim en nu knaagt hij aan oost- Oekraïne en Odessa. Ondertussen is het de Russen nu verboden naar waarheid te zeggen dat Stalin de genocidale hongersnood in Oekraïne, jaren dertig, bewust georganiseerd heeft. De nieuwe Sovjet-Unie staat in de steigers. Het bouwschema is erop gericht dat op de lange termijn alle veertien afgesplitste republieken weer terug moeten in het hok.En in plaats van de communistische partijen in het Europa gaan nu, volgens dat schema, nu de populistische anti-Europapartijen als buitenlandse bondgenoten fungeren.
Het is Poetin menens van de nieuwe Sovjet Unie, maar hij is niet consequent. De verscheurende inmenging van Poetin in Oekraïne gaat dwars in tegen de stelling van de voormalige Sovjetleiders en Poetin zelf aangaande het zelfbeschikkingsrecht van volkeren. Die hebben altijd, evenals Poetin nu, benadrukt dat die daar recht op hebben. En dat de territoriale eenheid van een staat nooit in gevaar mag worden gebracht door het zelfbeschikkingsrecht van volkeren, zodat separatisme een volstrekt verwerpelijk verschijnsel is.
Evenals zijn voorgangers wil ook Poetin niets weten van separatisme. Behalve …. als het gaat om separatisten in andere staten die hun grondgebied bij dat van Rusland willen aansluiten. Hij heeft een moorddadige oorlog gevoerd tegen Tsjetsjenië en in Dagestan, onder het motto: Vernietig het seperatisme! Het woord “separatist‘ heeft in Rusland dan ook nauwelijks een andere betekenis dan “terrorist‘.Hoe kan hij dan de separatisten in Oekraïne steunen, ja zelfs opstoken?
Dit kunststukje is mogelijk dankzij misleidende propaganda, met versluierend taalgebruik. Poetin noemt de separatisten in Oekraïne afwisselend ‘lokale zelfverdedigingsgroepen‘,”anti-regeringsdemonstranten” of liefkozend “voorstanders van federalisme“. Dat zijn ook de woorden die de engelstalige Russische
propagandazender ‘Russia Today‘ gebruikt. “Ongewapende anti-regeringsdemonstranten“ is op die
wereldwijd druk bekeken zender gewoon.
Of Poetin het buurland nu wel of niet met zijn leger binnenvalt, hij schendt het recht van het land om zelf te beslissen over zijn eigen politieke weg. Hij doet dat door de Krim bezet en een ander deel van het land in gijzeling te houden. Met gecamoufleerde militairen als leiders van separatistische knokploegen, die hij van raketten en andere wapens voorziet.
Poetins verzoek om uitstel van het referendum in de ”Volksrepubliek Donetsk” is slechts een tactisch zetje omdat zo’n referendum,door de aanval van het Oekraïnse leger, momenteel zelfs de schijn van legitimiteit zou missen. Maar hij stookt vanuit zijn neo-Sovjet Unie zoveel onrust en geweld in Oekraïne
, dat het daardoor voor dat land zelf praktisch onmogelijk wordt om op 25 mei normale verkiezingen te houden. Hij scheurt het recht van Oekraïne om zelf te beschikken over zijn verkiezingen aan flarden. Opdat hij de Russen kan blijven voorspiegelen dat Kiev geen democratie wil en het zelfbeschikkingsrecht niet waard is.
Roel van Duijn
Ex-politicus, getrouwd met een Russische vrouw
